شاید در طول زندگی با اشخاصی مواجه شده اید که اموال خود را از راه نامشروع و غیر قانونی به دست آورده اند. در این جاست که مفهومی با نامجرم تحصیل مال نامشروعمطرح می شود. در ادامه به جزئیات بیشتر در این زمینه و مجازاتی که این عمل در پی دارد خواهیم پرداخت.
جرم تحصیل مال نامشروع چیست؟
به طور کلی تحصیل به معنای فراهم آوردن و نامشروع به معنای خلاف قوانین شرع است. بنابراین، می توان گفتتحصیل مال نامشروععبارت است از به دست آوردن مال از طرق نامشروع و غیر قانونی. این عمل مطابق قانون جرم محسوب شده و مجازات در پی دارد.
جرم تحصیل مال نا مشروع از چه عناصری تشکیل شده است؟
جرم تحصیل مال نا مشروع مانند هر جرم دیگری از عناصری تشکیل شده است. این عناصر عبارت اند از :
- عنصر قانونی
- عنصر مادی
- عنصر روانی
در ادامه به هر کدام از این عناصر به تفصیل خواهیم پرداخت.
- عنصر قانونی:
ماده ۲ قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا و اختلاس و ی مصوب ۱۳۶۴ و اصلاحی ۱۳۶۷ تنها عنصر قانونیجرم تحصیل مال نا مشروعمی باشد که متن ماده به شرح زیر می باشد:
<<هرکس به نحوی از انحاء امتیازاتی را که به اشخاص خاص به جهت داشتن شرایط مخصوص تفویض می گردد نظیر جواز صادرات و واردات و آنچه عرفاً موافقت اصولی گفته می شود در معرض خرید و فروش قرار دهد و یا از آن سوءاستفاده نماید و یا در توزیع کالاهایی که مقرر بوده، طبق ضوابطی توزیع نماید مرتکب تقلب شود و یا به طور کلی مالی یا وجهی تحصیل کند که طریق تحصیل آن فاقد مشروعیت قانونی بوده است، مجرم محسوب و علاوه بر رد اصل مال به مجازات سه ماه تا دو سال حبس و یا جریمه نقدی معادل دو برابر مال به دست آمده محکوم خواهد شد.>>
بنابراین، طبق آنچه که به آن اشاره شد قلمرو این ماده مشتمل بر سه عنوان جزایی است که بر اساس آن می توان جرم را تشخیص و فرد مرتکب را مجازات نمود. این سه عنوان عبارت اند از:
- خرید و فروش امتیاز یا سوءاستفاده از آن ها
- تقلب در توزیع کالاهایی که تابع ضوابط معین است
- تحصیل مال
- عنصر مادی:
عنصر مادی نمود بیرونی و خارجی جرم است. به عبارت دیگر، آنچه که در جرم تحصیل مال نامشروع تاثیر داشته است عنصر مادی جرم را تشکیل می دهد که آن را در سه عنوان رفتار مجرمانه، اوضاع و احوال لازم جهت ارتکاب جرم و نتیجه حاصله از جرم مورد بررسی قرار خواهیم داد.
- رفتار مجرمانه:
رفتار مجرمانه جرم تحصیل مال نامشروع شامل هر عمل غیرقانونی است که به صورت خاص مورد جرم انگاری قرار نگرفته است. به عنوان مثال کسی که با استفاده از مانورهای متقلبانه مالی را تحصیل می کند یا برای انجام کار دولتی مبلغی را به صورت غیر قانونی دریافت می نماید، مشمول عناوین خاص ی، اختلاس یا ارتشاء خواهد بود و نوبت به تحصیل مال از طریق نامشروع نمی رسد.
دامنه شمولاین جرموسیع می باشد که این یکی از ایرادات اساسی جرم انگاری این موضوع به شمار می رود. به همین دلیل با استفاده از کلمه نظیر، مثل و مانند تمامی اعمال را در پی می گیرد و اصل جرم را محدود می نماید.
بنابراین، هر نوع رفتار مجرمانه ای که تحصیل عامدانه مال دیگری از طریق غیرقانونی را شامل باشد عنوان مجرمانه <<تحصیل مال از طریق نامشروع>> را در برمی گیرد. به طور مثال چنانچه شخصی به واسطه دروغ گویی که در قانون برای آن مجازاتی تعیین نشده و عملی است غیراخلاقی و نامشروع، مال دیگری را به دست آورد مشمول این جرم می شود.
لازم به ذکر است که در تحصیل وجه یا مال باید اثرات دقیق خدعه و تقلب موجود باشد. به علاوه، تحصیل و به دست آوردن، شرط اصلی تحقق این جرم می باشد؛ بنابراین، اگر مال یا وجهی به دست نیاید، جرم <<تحصیل مال از نامشروع>> صورت نگرفته است.
- شرایط و اوضاع و احوال ارتکاب جرم تحصیل مال نامشروع:
قانون گذار با آوردن عبارت: <<به طور کلی مال یا وجهی تحصیل کند که طریق تحصیل آن فاقد مشروعیت قانونی بوده است>> اقدام به یک جرم انگاری کلی و عام نموده است. به این ترتیب، هر نوع تحصیل عامدانه مال دیگری از طرق غیرقانونی که فاقد ضمانت اجرای کیفری باشد مشمول این جرم می شود. از سوی دیگر، مرتکب جرم و موضوع جرم نیز در این زمینه از اهمیت ویژه ای برخوردار است که در ادامه به جزئیات آن می پردازیم:
مرتکب جرم:مرتکب جرم می تواند هر شخصی حقیقی یا حقوقی باشد بنابراین برای مرتکب جرم ویژگی خاصی لازم نیست.
موضوع جرم:موضوع جرم ممکن است <<تحصیل مال یا وجه>> باشد که شامل انواع مال از جمله اموال منقول و غیرمنقول، اسناد و مدارک، اوراق بهادار سهام، حواله ها، وجه نقد و . می باشد.
- عنصر روانی:
عموما در ارتکاب به جرم نوعی عنصر روانی دخیل است و تحصیل مال نامشروع نیز از این قاعده مستثنی نیست. به عبارت دیگر، این جرم از جمله جرائم عمدی است که نیازمند وجود عنصر روانی در زمان ارتکاب می باشد. عناصر روانی در این جرم شامل دو نوع <<سونیت عام>> و <<سوءنیت خاص>> می باشد:
سوءنیت عام:سوءنیت عام به معنای اراده و عمد مرتکب جرم در انجام رفتار مجرمانه است. بنابراین، اگر فردی از روی اشتباه، سهو یا سهل انگاری مالی از غیر به دست آورد، جرم تحصیل مال نامشروع واقع نگردیده است.
سوءنیت خاص:سوءنیت خاص به معنایقصد به نتیجه رساندن جرم است.به این ترتیب قصد متهم از به دست آوردن مال غیر و تصاحب آن می تواند مصداق سوءنیت خاص متهم یا مجرم باشد. به عبارت دیگر، مجرم از قبل نیت به دست آوردن و تحصیل <<مال>> را داشته است.
جرم تحصیل مال نامشروع چه مجازاتی را به دنبال دارد؟
مطابق با قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء، اختلاس و ی، مجازات تعیین شده برای مرتکبین جرم تحصیل مال نامشروع علاوه بر رد مال، سه ماه تا دو سال حبس و یا جریمه نقدی معادل دو برابر مال به دست آورده می باشد.
موسسه حقوقی پیشگامان عدل ایرانیانبا سابقه درخشان و پرونده های موفق طی سال های اخیر آماده بررسی پرونده های قضایی و مشاوره های تخصصی در حوزه های مختلف حقوقی از جمله دعاوی کیفری می باشد. با اعتماد به وکلای پایه یک دادگستری این موسسه می توانید از استیفای کامل حقوق قانونی خود اطمینان خاطر داشته باشید.
مطالب مرتبط: